Jezioro Tenno, średniowieczna wioska Canale di Tenno i wodospad Varone – jednodniowa wycieczka znad jeziora Garda

Zaledwie dziesięć kilometrów na północ od Riva del Garda śródziemnomorski klimat Gardy zaczyna łączyć się z alpejską przyrodą. Tam właśnie czeka na Was piękne, nieduże jezioro Tenno o tafli wody w kolorze turkusu, średniowieczna wioska Canale wpisana na listę najpiękniejszych małych miasteczek Italii oraz otoczony ogrodem botanicznym kompleks jaskiń drążonych przez wodę od tysięcy lat, skrywający wewnątrz okazały wodospad Varone. To idealny kierunek na jednodniową wycieczkę, zapewniający nie tylko piękne widoki i górskie krajobrazy, ale też ucieczkę od tłumów. Zapraszam!

Na północ od Riva del Garda – Canale, Tenno i Varone

Urok kolorowych miasteczek położonych nad brzegiem jeziora Garda jest niezaprzeczalny i przyciągający w każdym roku licznych odwiedzających. Riva del Garda, sąsiednie Torbole, położone u stóp Monte Baldo Malcesine, słynne Limone sul Garda, jeszcze popularniejsze Sirmione i wiele innych; wszystkie niby do siebie podobne, a jednak każde inne, niepowtarzalne. Co jednak zrobić, jeśli pewnego dnia stwierdzicie, że sklepowe wystawy, gwarne restauracje i tłok na ulicach – szczególnie w szczycie sezonu – są już męczące i dobrze by było zrobić sobie od nich przerwę? Idealnym rozwiązaniem jest wycieczka w ciche i ustronne miejsce, takie jak piękna dolina rozciągająca się na północny zachód od Riva del Garda. Dla dysponujących większą ilością wolnego czasu  i kochających relaks na łonie przyrody dobrym pomysłem będzie przeznaczenie na tę wyprawę całego dnia, koniecznie z kocem, koszykiem smakołyków i dobrą książką. Zwolennicy aktywnego zwiedzania mogą zarezerwować pół dnia i ze spokojem zdążą wszystko zobaczyć. W planie mamy: kompleks jaskiń skrywających wodospad, którego łączna wysokość wynosi prawie 100 m, przepiękne jezioro Tenno z łatwym szlakiem spacerowym dookoła, a także gratkę dla miłośników bardzo starych miasteczek – średniowieczne Canale. Zaczynamy!

W dole Riva del Garda i północny brzeg jeziora. Takie widoki można podziwiać z drogi SS421 prowadzącej do Tenno.

Wodospad Varone

Pierwszy przystanek to Cascata del Varone. Choć wodospad ukryty jest w jaskini, to nie trudno do niego trafić. Jakieś 3 km na północ od Rivy, na łuku drogi dostrzeżecie po lewej stronie niewielki parking, są też tablice informacyjne zachęcające do odwiedzin w Parco Grotta Cascata del Varone. Park składa się z jaskiń powstających od około 20 tyś. lat w wyniku erozji dokonywanej nieustannie przez wodę docierającą tutaj z położonego wyżej i kilka kilometrów dalej, wspomnianego na początku wpisu jeziora Tenno. Na kompleks składają się dwie jaskinie: Grotta Inferiore oraz Grotta Superiore. Już pierwsza z nich robi wrażenie, ale dopiero wejście po stalowych schodach kilkadziesiąt metrów wyżej i minięcie ogrodu botanicznego ukazuje najbardziej imponującą część wodospadu, ukrytą w drugiej jaskini.

Wejście do Grotta Superiore

UWAGA! Bez względu na to, jaka pogoda panuje na zewnątrz, w środku jest przeraźliwie zimno i mokro. Nie wchodźcie tam w klapkach i krótkich spodenkach, przyda się też lekka kurtka przeciwdeszczowa z kapturem. Uważajcie, aby się nie poślizgnąć.

Godziny otwarcia oraz ceny biletów wstępu znajdziecie na oficjalnej stronie internetowej Cascata Varone.

Turkusowe jezioro Tenno

Jezioro Tenno to miejsce wyjątkowo urokliwe. Położone 570 m n.p.m. w otoczeniu alpejskiego krajobrazu, u podnóża Monte Misone, bywa nazywane również „Lago Azzuro”, czyli lazurowym jeziorem, a to za sprawą niezwykle intensywnego odcienia tafli wody, który szczególnie widoczny jest w pogodne dni w wyniku odbijania się promieni słonecznych od białych kamieni pokrywających dno. Tenno jest jeziorem naturalnym, niezbyt dużym (0,22 km²) i należącym do jednych z najczystszych jezior w Alpach.

Bardzo charakterystycznym punktem jest porośnięty drzewami półwysep, który okresowo przy wysokim poziomie wody staje się wyspą. To niesamowite, że zaledwie dziesięć kilometrów od gwarnych miasteczek położonych nad brzegiem Gardy, nad jeziorem Tenno znajdują się tylko drzewa i łąki, a także kamieniste plaże, które zachęcają do rozłożenia koca i zażycia kąpieli, nie tylko słonecznej, ale też tradycyjnej, w pełni dozwolonej. W sezonie tuż przy wyspie / półwyspie znajduje się stanowisko, gdzie można wypożyczyć kajaki i rowery wodne.

Kawałek od brzegu znajdziecie też drewniane stoły i ławki, gdzie można wygodnie zjeść przywiezione ze sobą smakołyki. Dookoła jeziora wiedzie łatwa i przyjemna ścieżka. Można tutaj przyjść z psem, ale musi on pozostać na smyczy, a plażowanie z czworonogiem dozwolone jest tylko w wyznaczonym miejscu (mapka poniżej). Wybierając się nad jezioro Tenno warto też wiedzieć o kilku zakazach i nakazach, by uniknąć ewentualnych kłopotów. O co konkretnie chodzi?

• nie wolno wjeżdżać ani parkować samochodami i motorami w bezpośredniej okolicy jeziora;
• nie wolno rozpalać ognisk, używać grilli ani palić tytoniu;
• nie wolno zostawiać śmieci – obowiązuje zasada „zero śmieci” (wszystko zabierasz ze sobą);
• nie wolno używać sprzętu grającego ani hałasować (zakaz głośnych gier i muzyki);
• nie wolno grać w piłkę, uprawiać beach-volley, slackline ani rozstawiać konstrukcji sportowych lub rekreacyjnych;
• nie wolno wprowadzać na jezioro łodzi, pontonów, kajaków, materacy ani innych urządzeń pływających;
• nie wolno biwakować, nocować, rozstawiać namiotów ani rozwieszać hamaków;
• nie wolno nurkować ani uprawiać snorkelingu (dozwolone tylko w celach naukowych lub ratunkowych);
• nie wolno wprowadzać psów w niektóre obszary (dozwolone tylko w sezonie i w wyznaczonej strefie, zawsze na smyczy), patrz mapa poniżej;
• nie wolno kąpać się w wyznaczonych strefach ochronnych (np. między lądowiskiem helikoptera a potokiem Rio Secco);
• nie wolno łowić ryb poza wyznaczonym sezonem (dozwolone tylko od połowy marca do końca września, z wyłączeniem piątków).

Na żółto pokazano miejsce, gdzie dozwolone jest plażowanie z psem

Kolory zależą od światła

Jak już wspominałam ten niesamowity kolor wody to zasługa promieni słonecznych odbijających się od jasnych kamieni pokrywających dno. Dlatego też, by podziwiać niesamowity turkus, musicie wybrać na wycieczkę słoneczny dzień. Poza tym ważna jest też pora dnia. Zdjęcia z drona umieszczone wyżej oraz na początku postu wykonałam w środku dnia, gdy słońce było wysoko, a promienie niczym niezakłócane intensywnie oświetlały wodę. Zdjęcie zamieszczone powyżej tego akapitu wykonałam przy częściowo zachmurzonym niebie, w dodatku późnym popołudniem. Zdjęcie poniżej powstało tego samego dnia wczesnym wieczorem, gdy słońce schowało się już za górami. Różnica jest ogromna, prawda?

Jezioro Tenno na filmie z drona

Film powstał w ostatnim tygodniu września przy niskim poziomie wody. Zwróćcie uwagę, że z góry widać również fragment północnej Gardy.

Il Volo nad Jeziorem Tenno

Piękno jeziora Tenno zostało wykorzystane przez scenarzystę teledysku do piosenki „Per te ci sarò” chłopaków z zespołu Il Volo. Klip nakręcony w listopadzie 2015 roku pokazuje jezioro w odsłonie późno jesiennej, a perfekcyjne ujęcia z drona dodatkowo ukazują urodę tego miejsca. W scenariuszu panowie przyjeżdżają z dziewczynami terenówką nad brzeg, a następnie rozbijają namioty, rozpalają ognisko i puszczają lampiony. W rzeczywistości dojazd nad sam akwen dozwolony jest tylko dla osób upoważnionych, w tym pracujących przy wynajmie kajaków, a wszelkie biwakowanie na dziko – jak już wspomniałam – grozi mandatem, zresztą nie tylko nad Tenno czy w Trentino, ale w całym regionie Trydent – Górna Adyga. Nie muszę chyba dodawać, że po ukazaniu się klipu przybyło chętnych na rozbicie namiotu w tym samym miejscu, co w efekcie poskutkowało wzmożonymi kontrolami. Samochód najwygodniej pozostawić na niewielkim parkingu, który znajduje się tuż przy głównej drodze, na wysokości południowego brzegu jeziora. Obowiązuje strefa parkowania. Radzę, abyście wykupując bilet przewidzieli również czas na zobaczenie kolejnej atrakcji. Wprawdzie można kawałek podjechać samochodem, ale spacer szlakiem znad jeziora jest zdecydowanie przyjemniejszy.

Jak dojechać nad jezioro Tenno komunikacją publiczną?

Nad malownicze jezioro Tenno można dotrzeć nie tylko samochodem, ale także komunikacją publiczną. Z Riva del Garda kursuje autobus linii B211 obsługiwany przez Trentino Trasporti, który zatrzymuje się w pobliżu jeziora. Wystarczy wsiąść na przystanku przy dworcu autobusowym w Riva del Garda lub przy Viale Martiri, a po niespełna pół godziny jazdy będziecie już niemal nad samą taflą turkusowej wody. Koszt biletu to kilka euro. Połączenia nie są częste, dlatego warto sprawdzić aktualny rozkład jazdy na stronie Trentino Trasporti lub w aplikacji Moovit, szczególnie poza sezonem letnim.

Średniowieczna wioska Canale di Tenno

© Luigi Angrisani

Canale di Tenno – malutka wioska średniowieczna – to prawdziwy klejnot północnej Gardy. O ile dokładnie wiedziałam, czego się spodziewać nad jeziorem, to niezwykła uroda tego miejsca całkowicie mnie zaskoczyła. Po raz pierwszy przyjechaliśmy do Canale wczesnym wieczorem, gdy słońce już zaszło, a stare mury i zaułki rozświetlił blask ulicznych latarni. Byliśmy jedynymi zwiedzającymi, pośród wąskich uliczek nie spotkaliśmy ani jednego mieszkańca, tylko raz ktoś wyjrzał z okna. Nie zabrakło jedynie kotów – włoska klasyka. Uwielbiam małe miasteczka, często w niepozornych zabudowaniach dostrzegam coś więcej i podziwiam to, czego nie zauważają inny, jednak Canale zachwyciło mnie i rzuciło na kolana od pierwszego spojrzenia. Ta atmosfera, gdy historię czuć na każdym kroku… Niesamowite! Jak to możliwe, że kilka kilometrów dalej toczy się gwarne życie, a tutaj jest tak cicho?

Wioska Canale di Tenno pochodząca z początku XIII wieku była osadą skromnych rolników i pasterzy. Domy wznoszono z kamienia i drewna jeden przy drugim, oszczędzając miejsce, którego nie było wiele na zboczu wzgórza. Wąskie uliczki, raz wznoszące się, raz opadając stromo w dół, niskie sklepienia, zaułki i podwórka niewiele zmieniły się od czasów, z których pochodzą. Stało się tak m.in dlatego, że wioska przez wiele lat była wyludniona, a mieszkańcy przenieśli się na bardziej atrakcyjne obszary i nie było chętnych do ulepszania i przebudowywania osady.

Dopiero w latach 60-tych XX wieku opuszczone domostwa o oryginalnej architekturze wzbudziły zainteresowanie grupy artystów, na czele z malarzem Giacomo Vittone. Postanowili oni uratować średniowieczną perłę zakładając „Dom Artystów” – „La Casa degli Artisti” – i wnosząc tym samym nowe życie pośród stare mury. Dziś odbywają się tutaj wystawy twórców z całej Europy, kursy malarstwa, a w drugim tygodniu sierpnia odbywa się impreza „Rustico Medioevo”, w trakcie której wioska wraca do korzeni. Pokazywane jest wówczas, jak przed wiekami wyglądało życie w tej średniowiecznej osadzie.

Natomiast w końcówce listopada i w grudniu w Canale odbywa się jarmark świąteczny, dokładne daty dla każdego roku z wyprzedzeniem znajdziecie na stronie Garda Trentino. Oprócz artystów w Canale pomieszkują w okresie letnim osoby posiadające tu swoje domy wakacyjne oraz nieliczni turyści, którzy mogą zarezerwować pokój lub apartament.

Canale wraz z Lago di Tenno to idealne miejsce na spacer. Cała trasa dookoła jeziora oraz dojście do Canale to 4,5 km, różnica wysokości zaledwie 50 m © Visit Trentino

Jarmark bożonarodzeniowy w Canale © Garda Trentino

Gdzie zjeść w miasteczku Tenno? Sprawdzona restauracja

Na koniec proponuję Wam, aby wybierając się na wycieczkę Canale – Tenno – Varone zatrzymać się w urokliwym miasteczku Tenno, nad którym góruje średniowieczny zamek. Tuż u jego podnóża znajduje się parking przeznaczony dla gości sąsiedniej Ristorante Antica Croce, bardzo dobrej restauracji serwującej tradycyjne dania regionalnej kuchni, w tym carne salada. Więcej na temat kuchni Trentino znajdziecie w tym poście.

Sprawdzone noclegi nad jeziorem Garda

Szukacie dobrego, sprawdzonego noclegu nad północną Gardą? Bardzo proszę! Pierwsze miejsce oferuje z piękny widokiem na jezioro i bardzo bogate śniadaniem w formie bufetu – oto szczegóły. Drugie to czterogwiazdkowy hotel w centrum Riva del Garda, za basenem i parkingiem, gdzie w recepcji pracuje Polka imieniem Aldona, moja koleżanka. Hotel ten opisałam w osobnym poście. Pozostałe sprawdzone przeze mnie osobiście noclegi, nie tylko nad jeziorem Garda, ale też nad Como, w Dolomitach i całej Italii znajdziecie tutaj.