Na północnych krańcach Jeziora Garda, gdzie wprost z tafli wody wyłaniają się wysokie góry, a doliny porastają gaje oliwne i winnice, tuż przy ujściu rzeki Sarca, znajduje się jedno z najbardziej malowniczych miasteczek regionu Trentino. Kolorowe kamienice, urokliwa przystań, nadbrzeżna promenada i duża, piękna plaża to tylko część atrakcji, jakie oferuje Torbole sul Garda. Zdradzę Wam, gdzie znaleźć najlepszy punkt widokowy na jezioro, gdzie dobrze zjeść podziwiając jednocześnie fantastyczny zachód słońca oraz zabiorę Was na przejażdżkę starym, kultowym Fiatem 500 do gaju oliwnego, gdzie każdy może pojechać z kocem i koszem pyszności na wymarzony włoski piknik. Udamy się też w podróż w czasie do roku 1786, gdy Torbole odwiedził J.W.Goethe i to właśnie on za moim pośrednictwem opowie Wam, jak wyglądała północna Garda niemal 250 lat temu. Zapraszam!
Dlaczego Torbole to dobra baza do zwiedzania Jeziora Garda?
Wielokrotnie pytacie mnie w blogowej grupie na Facebooku WŁOCHY – podróże & styl życia, jakie miasteczko wybrać na bazę wypadową podczas pobytu w północnej części Jeziora Garda. Zawsze wtedy odpowiadam, że w mojej opinii najlepszym rozwiązaniem dla osób chcących dużo zwiedzać jeżdżąc po okolicy samochodem jest właśnie Torbole, ze względu na swoją dogodną lokalizacją. Z Torbole jest blisko do Riva del Garda, Limone sul Grada, do Malcesine i stacji kolejki na Monte Baldo, na północ do urokliwych miasteczek położonych wzdłuż Rzeki Sarca, takich jak Arco, a także winnic produkujących wyśmienite Vino Santo, nad bajeczne Jezioro Tenno i do wioski Canale, do sklepu Agraria, gdzie dostępny jest ogromny wybór lokalnych specjałów spożywczych z możliwością degustacji przed kupnem, a także do autostrady. Przy płynnym ruchu na tej trasie wystarczy 20 minut, aby w Roverto wjechać na autostradę A22, a stamtąd szybko i przyjemnie dojechać do Trydentu, Bolzano, Werony czy Mantui. Tutaj również zaczynają się wspaniałe szlaki piesze i rowerowe.
Torbole i północna Garda oczyma J.W.Goethe – wrzesień 1786 r.
W roku 1786 Johann Wolfgang Goethe rozpoczął długą podróż po Italii, podczas której dotarł m.in. do Werony, Wenecji, Rzymu, Neapolu i na Sycylię. Jednak po drodze nie mógł się oprzeć zobaczeniu na własne oczy Jeziora Garda, już wtedy odwiedzanego przez arystokratów i możnych ówczesnego świata. Goethe wybrał na swoje miejsce pobytu właśnie Torbole, po czym przeniósł się do Malcesine. Poniżej przytaczam fragmenty opisu drogi z Roverto do Torbole, obecnie – jak już wspomniałam wyżej – pokonywanej samochodem w 20 minut od zjazdu z autostrady. A wtedy? Godziny przeprawy przez góry na mułach.
Torbole pod koniec XVIII wieku
„Oto więc jestem w Roverto, gdzie kończy się strefa językowa. Wyżej, na północy, wciąż jeszcze słyszało się na przemian niemiecki i włoski. Teraz miałem po raz pierwszy pocztyliona rodowitego Włocha. Karczmarz w ogóle nie mówi po niemiecku i będę musiał wypróbować moje umiejętności językowe. Jakże się cieszę, że ów ukochany język będzie odtąd językiem powszednim.”
„Jakże chciałbym mieć teraz przy sobie moich przyjaciół, by mogli nacieszyć się widokiem, który się przede mną roztacza. Dziś wieczór mogłem już być w Weronie, ale nie chciałem stracić cudu natury, jeziora Garda leżącego nieco z drogi. Cudowny widok wynagrodził mi ten objazd stokrotnie. Po piątej wyjechałem z Roverto, pod górę, jedną z bocznych dolin, której wody spływają jeszcze do Adygi. Z góry widać skalną grań, przez którą trzeba zejść do jeziora. Wznoszą się tam piękne wapienne skały, wyśmienity temat do studiów malarskich. Na dole, na północnym skraju jeziora, leży maleńka wioska z małym portem, a właściwie przystanią. Nazywa się Torbole. Drzewa figowe towarzyszyły mi w w drodze pod górę, a schodząc do skalnego amfiteatru zobaczyłem pierwsze drzewa oliwne obwieszone oliwkami. Tu po raz pierwszy trafiłem na rosnące sobie zwyczajnie małe białe figi, o których wspominała mi hrabina Lanthieri. Drzwi mego pokoju wychodzą na leżące niżej podwórze. Przysunąłem stół do drzwi i kilkoma kreskami naszkicowałem widok. Jezioro widać w całej prawie okazałości, tylko po lewej stronie jego skraj uchodzi naszym oczom. Na brzegu, zamkniętym z obu stron przez góry i pagórki, połyskują niezliczone małe wioski. Nocą, po dwunastej, wiatr wieje z północy na południe, o tej porze trzeba wyruszyć, jeśli się chce dotrzeć do jeziora, bo już na kilka godzin przed wschodem słońca kierunek wiatru zmienia się na północny. Teraz, po południu, dmie w moją stronę, przynosząc miłą w tym upale ochłodę. Volkmann (Johann Jakob Volkmann, autor popularnego w tamtych czasach przewodnika) mnie poucza, że jezioro to nazywało się kiedyś Benacus, i cytuje wers Wergiliusza, w którym jest ono wspomniane: „Fluctibus et fremitu resonans Benace marino”. Jest to pierwszy wers łaciński, którego treść mam teraz żywo przed oczami i który w tej chwili, kiedy wiatr przybiera na sile, a coraz wyższe fale jeziora uderzają o przystań, jest tak samo prawdziwy jak przed wiekami. Niejedno się zmieniło, ale porywisty wiatr wciąż wieje nad jeziorem, którego widok na zawsze uwznioślił jeden wers Wergilego. […]”
Życie w Torbole końca XVIII wieku
W dalszej części tekstu autor opisuje proste, wręcz prymitywne życie toczące się wówczas w Torbole, ale bez trudu można sobie wyobrazić, że w innych wioskach rozsianych wokół jeziora żyło się podobnie.
„O wieczornym chłodzie wybrałem się na spacer. Jestem teraz w naprawdę nowym kraju, w nieznanym mi zupełnie otoczeniu. Ludzie żyją tu beztrosko, jak w krainie miodem i mlekiem płynącej. Po pierwsze, w drzwiach nie ma zamków, ale gospodarz zapewnił mnie, że mogę być całkiem spokojny, nawet gdybym miał ze sobą same brylanty. Po drugie, w oknach zamiast szyb jest pergamin. Po trzecie, brak tu pewnego wielce potrzebnego urządzenia, co sprowadza człowieka do stanu niemal naturalnego bytowania. Kiedy zapytałem służącego o pewne miejsce, wskazał na dół, na podwórze: „Qui abbasso puo servirsi!” Zapytałem: „Dove?” – „Da per tutto, dove vuol!” („Tam na dole! Gdzie? Ależ wszędzie, gdzie pan chce!”) – brzmiała życzliwa odpowiedź. Wszędzie wokół panuje wielka beztroska, nie brak jednak ruchu i krzątaniny. Przez cały dzień sąsiadki plotkują zawzięcie, wrzeszczą, ale równocześnie stale coś robią, czymś się zajmują. Nie widziałem jeszcze próżnującej kobiety.”
„Oberżysta z prawdziwie włoską emfazą oświadczył, że jest szczęśliwy mając okazję podać mi wyśmienitego pstrąga. Łowi się je w pobliżu Torbole, w miejscu, gdzie potok spływa z gór, a pstrągi szukają drogi w górę. Cesarz dostaje za prawo połowu dziesięć tysięcy guldenów. Nie są to prawdziwe pstrągi. Są duże, dochodzą do pięćdziesięciu funtów wagi, całe, aż po głowę, nakrapiane. Delikatne i bardzo smaczne, przypominają coś pośredniego między pstrągiem i łososiem. Mnie jednak najwięcej przyjemności sprawiają owoce. Figi, gruszki są tu wyśmienite, nic zresztą dziwnego, bo przecie już tu rosną cytryny.”
Jeśli podoba się Wam ten fragment postu, to koniecznie zajrzyjcie do blogowego przewodnika po San Gimignano w Toskanii, gdzie znajdziecie opisy miasteczka widzianego oczyma Jarosława Iwaszkiewicza w latach 50-tych XX wieku.
Starym Fiatem 500 po Torbole i okolicy
Kto z Was śledzi fanpage bloga na Facebooku, ten być może pamięta post z początku września, gdy wrzuciłam zdjęcie przedstawiające mnie i Gucię w starym Fiacie 500 na tle Jeziora Garda, wywołując tym niemałe poruszenie i ogrom życzliwych komentarzy. Zdjęcie to powstało właśnie w Torbole, tuż przy plaży. Tego dnia jeździliśmy kultową pięćsetką pochodzącą z końca lat 50-tych ubiegłego wieku, odnowioną i idealnie utrzymaną, posiadającą swoje imię – Luisella – i będącą oczkiem w głowie pewnej mieszkanki Riva del Garda, o czym opowiadałam ostatnio w grupie WŁOCHY – podróże & styl życia. Luisella – choć jest własnością prywatną – jeżdżąc po okolicy promuje nowoczesny Hotel Luise położony przy głównej ulicy w Riva del Garda, niemal w samym centrum, ale jednak poza strefą ograniczonego ruchu. Jeśli będziecie szukać hotelu w Rivie, to bardzo polecam. Nie spaliśmy tam, ale miałam okazję zobaczyć wewnątrz Hotel Luise, prezentuje się on bardzo efektownie, a do tego oferuje swoim gościom parking, co wcale nie jest powszechne nad Gardą.
To nie był przypadek, Luisella trafiła w nasze ręce w ramach akcji promującej północną część Jeziora Garda, znajdującą się na ternie regionu Trentino, którą przygotowaliśmy wraz z lokalną agencją Garda Trentino. Gdy rok temu otrzymałam e-mail z zaproszeniem od Garda Trentino, zostałam poproszona o przedstawienie swoich pomysłów i wytypowanie miejsc oraz atrakcji, jakie chcę zobaczyć, a następnie opisać na blogu. Jedną z moich propozycji był właśnie dzień ze starym Fiatem 500 bądź starą Vespą. Poprzeczkę zawiesiłam wysoko, ale specjaliści z Garda Trentino – zachwyceni moim pomysłem – stanęli na wysokości zadania i zdobyli Luisellę. Wiecie, jaki jedyny wymóg postawiła nam właścicielka? Doświadczenie w jeździe starymi Fiatami! Macie w Polsce stare Fiaty 500? Nie, ale mamy równie kultowe Fiaty 126p! I doświadczenie, bo mało kto z naszego pokolenia nie miał Malucha na studiach 😉 Tak więc po krótkich testach silnika i skrzyni biegów na placu hotelowym wyruszyliśmy rano z Riva del Garda do Torbole, następnie do Arco, gaju oliwnego i kilku niewielkich mieścin w okolicy. Słuchajcie, co to było za przeżycie! No dobra, nie czarujmy się, nie pojechałabym tym cackiem w trasę. Choć niezwykle stylowy, to jednak stary Fiat 500 nie należy do najwygodniejszych samochodów, a o wyciszeniu kabiny można tylko pomarzyć. Jednym słowem, wewnątrz człowiek ma ważenie, jakby wrócił do czasów studenckich i ujeżdżał naszego poczciwego Malucha.
Luisella w Arco. Koniecznie obejrzyjcie relację z naszej wyprawy na filmie – vlogu znad północnej Gardy!
Na windsurfing do Torbole, czyli słów kilka o wiatrach nad Gardą
Jezioro Garda nazywane jest niekiedy morzem śródziemnym Alp. Ten olbrzymi akwen ciągnący się z południa na północ przez niemal 55 km, podczas których z Niziny Padańskiej wyrastają góry wysokie na 2 000 m, ma znaczny wpływ na korzystny mikroklimat regionu. Gdy popatrzycie na mapę dostrzeżecie coś na kształt tunelu, który rozpoczyna się na wysokości miasteczek Gardone Rivera i Garda, gdy Jezioro Garda zaczyna się zwężać, a następnie, za Torbole i północnym brzegiem jeziora ciągnie jeszcze na północ, wzdłuż Rzeki Sarca. W dolinie tej, zwanej Valle del Sarca, otoczonej coraz wyższymi górami, wieją unikatowe wiatry zwane „Ora del Garda” i „Peler”, wyjątkowo cenione przez miłośników windsurfingu, którzy w sezonie tłumnie przybywają do Torbole. Otóż zimniejszy Peler wieje zazwyczaj w nocy i rano z północy, a ciepły Ora zaczyna wiać z południa, gdy Peler ustaje. Wyjątkowe wiaty sprawiają, że obszar Jeziora Garda to strefa szczególnie korzystna dla upraw winorośli, gdyż gwarantują perfekcyjne przesuszanie winnic, a to z kolei korzystnie wpływa na winogrona, które rzadko chorują. Ciepłe, południowe wiatry pozwalają również na uprawę drzew oliwnych, co na tej szerokości geograficznej jest niespotykane. Wśród amatorów windsurfingu panuje przekonanie, że najlepsze warunki do uprawiania tego sporu panują właśnie na wodach w pobliżu Torbole, dlatego w żadnej innej części jeziora nie zobaczycie aż tylu desek z żaglami, zarówno na wodzie, jak i na plażach.
Plaże i inne atrakcje w Torbole
Torbole zachwyci z pewnością amatorów kąpieli, zarówno wodnych, jak i słonecznych, gdyż może poszczycić się kilkoma dużymi, zadbanymi i malowniczo położonymi plażami. Wszystkie są szare, kamieniste lub kamienisto-żwirowe, dla komfortu stóp radzę Wam zabrać buty do pływania. Plaża widoczna na powyższym zdjęciu (a także na zdjęciu w akapicie o windsurfingu) to pierwsza plaża w Trobole licząc od północnego-zachodu, czyli od strony Riva del Garda. Poniżej zdjęcie przedstawia plażę położoną najbliżej starówki i portu. Kolejne zdjęcie to plaża znajdująca się przy wyjeździe z Torbole w stronę Malcesine.
Co warto zobaczyć w Torbole? Tak naprawdę największą atrakcją jest samo miasteczko, jego malownicze położenie pośród gór i eleganckie kamienice o ciepłych kolorach elewacji. Spacerując po miasteczku zwróćcie uwagę na Casa Beust, charakterystyczny czerwony domek przy porcie, w którym niegdyś spotykali się artyści. Kiedyś istniała tam szkoła malarstwa założona przez Johannesa Lietzmanna, artystę niemieckiego pochodzenia. Na ścianie można dostrzec słabo zachowany fresk przedstawiający św. Antoniego. Obecnie w budynku znajduje się urocza kafejka, w sezonie letnim oferująca stoliki tuż nad brzegiem jeziora.
Torbole w deszczowej odsłonie również ma swój urok
Jezioro Garda z góry – punkty widokowe w Torbole
Poza licznymi, pięknymi miejscami w samym Torbole, gdzie bez problemu można ustrzelić wspaniałą fotkę w porcie czy na plaży, miasteczko oferuje jeszcze kilka ciekawych miejsc, z których można z góry podziwiać je na tle jeziora i gór.
Punkty widokowe przy drodze do Nago-Torbole
Pierwsze miejsce to droga SS240 prowadząca do Nago-Torbole. Znajdują się tam dwa tarasy widokowe oferujące kilka miejsc parkingowych oraz ławki. Podróżujących kamperami z pewnością zainteresuje fakt, że na wjazdach nie ma (a przynajmniej nie było we wrześniu 2017 r.) barierek ograniczających skrajnię pionową, co nagminnie spotyka się na parkingach położonych nad brzegiem jeziora.
Punkt widokowy w gaju oliwnym – „Parcheggio Panorama” Torbole
Piękny gaj oliwny położony na uboczu powyżej Torbole oferuje wspaniałe widoki na jezioro oraz idealne warunki do rozłożenia koca i relaksu w cieniu zacnych drzew. To właśnie na Parcheggio Panorama przybyliśmy Luisellą, aby chwilę odpocząć i nacieszyć oczy. Polecam Wam bardzo ten prawie nieznany zakątek Torbole, gdzie nawet w sobotnie popołudnie oprócz nas wypoczywała zaledwie jedna rodzina.
Nasz vlog znad północnej Gardy – Torbole i okolica
Kochani, zapraszam serdecznie na blogowy kanał YouTube, gdzie znajdziecie nasze filmy z Italii, w tym najnowszy i najlepszy z dotychczasowych – vlog znad północnej Gardy. Sceny z wycieczki Luisellą zajmują spory fragment filmu, jest też Torbole, Arco, Riva del Garda, Monte Baldo czy Strada del Ponale.
Gdzie zjeść w Torbole? Restauracja La Terazza
La Terazza to wykwintna i dość droga restauracja, ale nawet jeśli Wasz budżet nie pozwala na codzienne stołowanie się w takich miejscach, to polecam wpaść tutaj choć raz, niekoniecznie na ucztę złożoną z kilku dań. Warto wtedy wcześniej zarezerwować stolik, koniecznie przy oknie wychodzącym na jezioro. Mnie niestety nie było dane podziwiać fantastycznego zachodu słońca, jaki roztacza się z okien jadalni, gdyż pech chciał, że w wieczór naszej kolacji w La Terazza padał deszcz i niebo zakryte było gęstą warstwą chmur. Wielka szkoda, bo przed przyjazdem oglądałam zdjęcia restauracji i bardzo liczyłam na własne fotki. Ale wyborne jedzenie – szczególnie deser – wynagrodziło nam brak kolorowego pejzażu za oknem 😉 Więcej o restauracji La Terazza, w tym zdjęcia potraw, zamieściłam w poście „Jezioro Garda – sprawdzone restauracje. Gdzie zjeść nad Gardą?„.
Gdzie spać w Torbole? Hotel Forte Charme
Kochani, z czystym sumieniem mogę polecić wspaniały Hotel Forte Charme położony nieco na wzgórzu w Nago-Trobole, z którego rozpościerają się fantastyczne widoki na jezioro i góry, a śniadanie podawane rano przebiło wszystko, co do tej pory widziałam o poranku we włoskich jadalniach hotelowych. Szczegółowo o tym miejscu oraz samym śniadaniu pisał Artur w poniższym poście. Jest też film, tylko nie oglądajcie, jeśli jesteście akurat głodni 😉
Post powstał we współpracy z regionem Trentino
- Zaobserwuj blogowy profil na Instagramie;
- Dołącz do obserwujących fanpage'e bloga na Facebooku;
- Dołącz do blogowej grupy na Facebooku;
- Obserwuj mnie na Twitterze;
- Subskrybuj kanał na YouTube;
- Jestem również na Tik Toku;
- Moje e-booki znajdziesz w blogowym sklepie internetowym;
- Moje drukowane książki znajdziesz np. w Empiku.
SIRMIONE nad jeziorem Garda – jakie atrakcje zobaczyć i na co uważać? Przewodnik
Punta San Vigilio – najpiękniejsze zachody słońca nad jeziorem Garda
Plaże nad jeziorem Garda – gdzie są najpiękniejsze? Gdzie woda jest cieplejsza? Co trzeba wiedzieć?
Gdzie zrobić test wymazowy antygenowy nad jeziorem Garda?
Natalio,
za każdym razem kiedy czytam i oglądam Twojego bloga, tak jakoś dziwnie ściska mnie w dołku. Wzruszam się kiedy widzę te piękne widoki i rozpromieniam się kiedy czytam ciekawostki o danym miejscu. Robisz kawał dobrej roboty! I tak trzymaj!
Renata, pięknie dziękuję za taki miłe słowa! <3
Pozdrawiam serdecznie
Czy mogłabym prosić o podanie dokładnych danych punktów widokowych przy Torbole, np pinezkę w Google maps?
Akurat jesteśmy i podane ze zdjęcia zaprowadziły nas w inne miejsce..
Alicjo,
„Panorama” Parking
Via Pescicoltura, 13, 38069 Nago-torbole TN, Włochy
45.868526, 10.879069
Zatoka postojowa
Parking
38069 Nago-torbole TN, Włochy
45.880045, 10.884984
Pozdrawiam!
Mam pytanie.
Jedziemy z mężem pierwszy raz do Włoch i to na dodatek z 7 miesięczna Zosia. Wyjazd mamy zaplanowany na 7 września.
Wiem że dla dziecka trzeba wziąć wszystko ale jak wygląda tam pogoda w tym czasie. Czy zadbać o więcej ciepłych rzeczy? Trochę się stresuje. Zakwaterowanie mamy w Arco
Dzień dobry! Warto zabrać nieco cieplejszych rzeczy, ale bez przesady. Pogoda w ostatnich latach płata figle i trudno przewidzieć, co będzie. Ja byłam nad północną Gardą we wrześniu 2017 (początek) i we wrześniu 2018 (ostatnie dni), pogoda była lepsza pod koniec miesiąca. Może padać, ale nie powinno być zimno, najwyżej chłodno.
Pozdrawiam!
a jak we wrześniu z plażami? jest możliwe wejść na nią z psem, czy raczej bez szans?
Z psem jak najbardziej można plażować nad Gardą, byle w wydzielonych miejscach dla gości z psami