Toskania. Biała plaża w Rosignano Solvay (Vada) – tak czy nie?

Biała plaża w Toskanii pomiędzy miasteczkami Vada a Rosignano Solvay to chyba najbardziej kontrowersyjne kąpielisko w całych Włoszech, a na pewno w samej Toskanii. Zwolennicy są zachwyceni turkusową wodą i białym piaskiem, które z daleka prezentują się niczym atol na Malediwach, przeciwnicy omijają szerokim łukiem i nazywają to miejsce „Chemicznymi Karaibami”. Jaka jest prawda? Wczytałam się w opinie obu stron sporu, zapoznałam z informacjami podawanymi przez różne źródła oraz prasę, a także pojechałam do Rosignano Solvay zobaczyć ten cud na własne oczy. Jakie wnioski? Zapraszam!

Biała plaża w Toskanii – temat kontrowersyjny

Biała plaża w Toskanii to temat, który co jakiś czas podnoszony jest podczas dyskusji w blogowej grupie na Facebooku WŁOCHY – podróże & styl życia (jeśli jeszcze Was z nami nie ma – zapraszam!). Część grupowiczów twierdzi, że uwielbia tam jeździć i cieszyć się lazurem wody oraz jasnym piaskiem, a mimo wielokrotnych kąpieli nie zaobserwowała żadnych problemów skórnych czy innego rodzaju kłopotów ze zdrowiem, zarówno u siebie, jak i u dzieci. Z drugiej strony są osoby, które kategorycznie odradzają zatokę pomiędzy Vada a Rosignano Solvay. O co w tym chodzi?

O zakłady chemiczne znajdujące się tuż obok, spuszczające do morza mętne, białe ścieki, dzięki którym woda przybiera jasnoniebieski odcień, a piasek – naturalnie znacznie ciemniejszy w tej części włoskiego wybrzeża – pokryty chemicznym nalotem wydaje się być niemal biały. W toczących się w grupie dyskusjach na temat Rosignano Solvay do tej pory brałam udział w charakterze obserwatora i zadającego pytania, gdyż nie mam w zwyczaju opisywać i doradzać, jeśli nie widziałam miejsca na własne oczy. Okazja do zobaczenia kontrowersyjnej plaży nadarzyła się we wrześniu, gdy przebywałam w Tuscany Forever koło Volterry. To niecała godzina drogi w jedną stronę, dlatego – nie zastanawiając się długo – pojechałam.

Biała plaża w Rosignano Solvay – dojazd

Zakłady chemiczne w Rosignano Solvay

Sprawcą całego zamieszania są ogromne zakłady chemiczne, powstałe w tym miejscu w latach 20-tych XX w. jako inwestycja belgijskiego przedsiębiorcy Ernesta Solvay. Wtedy też, z wdzięczności za utworzenie nowych miejsc pracy i budowę osiedla robotniczego, miasteczko Rosignano zmieniło nazwę dokładając do niej nazwisko swego chlebodawcy. Według powszechnie dostępnych informacji, w zakładach Solvay produkowane są takie związki chemiczne, jak: wodorotlenek sodu, kwaśny węglan sodu (znany jako soda oczyszczona), węglan sodu, kwas solny, chlor, chlorometan, polietylen, nadtlenek wodoru (którego roztwór 3% znany jest jako woda utleniona). Powszechnie przyjmuje się, że do morza zrzucany jest ściek odpadów poprodukcyjnych składający się w 90% z węglanu wapnia (popularnej kredy) oraz w 10% z chlorku wapnia. Chlorek wapnia jest dobrze rozpuszczalny w wodzie, ale biały węglan wapnia już nie, dlatego osadza się on na dnie zatoki zapewniając efekt wizualny lazurowego atolu, natomiast wzburzone morze co jakiś czas wyrzuca jego część z powrotem na plażę. Tam kreda osadza się i miesza z piaskiem, co przez dekady działalności zakładu sprawiło, iż obecnie jest on biało-szary. Jednak portal Amusing Planet w artykule „Toksyczna biała plaża w Rosignano Solvay” twierdzi m.in., że z nieszkodliwymi i zabielającymi węglanem wapnia oraz chlorkiem wapnia zmieszane są niezwykle szkodliwe dla ludzi i zwierząt chemikalia, takie jak: rtęć, arsen, kadm, chrom, ołów i amoniak. Dalej portal twierdzi, że według raportu Narodów Zjednoczonych z roku 1999 Rosignano Solvay jest jednym z 15 najbardziej zanieczyszczonych fragmentów wybrzeża basenu Morza Śródziemnego. W latach 2008-2010 miasto zanotowało wyższą śmiertelność mieszkańców w stosunku do średniej regionu. Również zachorowań na nowotwory notuje się więcej o kilka %, niż w innych częściach Toskanii. W roku 2003 zakłady Solvay zobowiązały się do wyeliminowania rtęci z mieszanki zrzucanej do morza, ale pojawiają się głosy oskarżające firmę o niewywiązanie się z tej obietnicy.

Rzućcie okiem na zdjęcie satelitarne. Widoczny jest ogromny basen na terenie zakładów i rów odprowadzający ciecz wprost na plażę (czerwona strzałka). Fioletową strzałką zaznaczyłam drugi rów, którym również odprowadzane są do morza odpady poprodukcyjne. Zobaczycie go na dalszych zdjęciach oraz filmie.

Rów oznaczony czerwoną strzałką © Paolo Avezzano

Jaka wygląda biała plaża w Rosignano Solvay?

Tak wygląda kanał zrzutowy znajdujący się przy północnym krańcu plaży, który na mapce zamieszonej powyżej oznaczyłam fioletową strzałką. Cumują na nim łódki, a górą przerzucono kładki dla pieszych.

Plaża na północ od kanału zrzutowego, w stronę Quercianella. Tam piasek jest już zdecydowanie ciemniejszy.

Biała plaża w Toskanii – Rosignano Solvay na filmie

Błękitna flaga dla plaży w Rosignano Solvay?

Błękitne flagi to oznaczenia przyznawane plażom przez międzynarodowe jury, które przede wszystkim bierze pod uwagę czystość, jakość wody, dostępną infrastrukturę i względy ochrony środowiska. Według Wikipedii „Celem programu jest promocja ochrony środowiska w miejscowościach nadmorskich, kąpieliskach i przystaniach jachtowych. Ośrodki spełniające założenia programu uzyskują prawo do używania znaku błękitnej flagi.” Według mnie plaża w Rosignano Solvay nie ma przyznanej błękitnej flagi, flagę posiada plaża w Vada, położona na południe od portu, a także w Quercianella, położona na północ od Rosignano Solvay. Często plaże w Vada i Rosignano Solvay uważa się za jedną i tą samą, a nazwy bywają stosowane zamiennie, stąd może wzięły się informacje o wyróżnieniu Białej Plaży podawane w niektórych źródłach.

Błękitne flagi oznaczone kolorem niebieskim źródło

„Miami ubogich, gdzie zamiast palm są kominy”

„Miami ubogich […], gdzie zamiast palm są kominy” – w słowach nie przebiera portal Il Fatto Quotidiano, który w artykule z 3 września 2017 r. informuje m.in. o prawdopodobnym skażeniu wody nadmiernym zrzutem amoniaku, do którego miało dojść w wyniku awarii zbiornika w fabryce kilka dni wcześniej, 29 sierpnia. Wtedy to z zakładów chemicznych miał dochodzić silny zapach tej substancji, a na plażach znaleziono martwe ryby. Oto fragment artykułu opisującego tą sytuację:

„Wszystko rozpoczyna się rankiem 29 sierpnia. W fabryce Solvay przy plaży próbuje się uruchomić dwa destylatory do oczyszczania ścieku zawierającego także amoniak. Urządzenie nie działa jak należy i ściek zostaje przekierowany do pojemnika awaryjnego. Pojemnik nie jest zakryty, zabudowania są o krok od fabryki, więc odór potrzebuje tylko chwili, by dotrzeć do domów. Rozpoczynają się telefony do gminy, na której sygnał do akcji wkracza Arpat (tj. regionalna agencja działająca na rzecz ochrony środowiska). Podczas gdy technicy środowiskowi przeprowadzają kontrole w fabryce, do centrali docierają kolejne telefony zaalarmowanych mieszkańców: Białe Plaże są pełne martwych ryb. Dziesiątki cefali i sierpików leżących bez życia na brzegu wieczorem 29 sierpnia, kolejne także 30 sierpnia, również na plażach położonych bardziej na północ. Pierwsze wyniki analizy próbek wód wokół fabryki mówią jasno: skoncentrowanie amoniaku w wodzie jest obecne i wykazuje poziom spadkowy oddalając się od kanału ściekowego Solvay. Ze zbiornika awaryjnego amoniak wpłynął do morza? Solvay, jak wyjaśnia Arpat, „ma zezwolenie na odprowadzanie 15 mikrogramów na litr”, ale można założyć, że ze względu na usterkę, zostały odprowadzone większe ilości. W oczekiwaniu na wyniki analiz, w toku w Instytucie Zooprofilaktycznym w Pizie, niektórzy stawiają bardziej kreatywne hipotezy, łącząc stężenie z wysadzeniem bomby z okresu II wojny światowej, ale nawet sam burmistrz Rosignano Alessandro Franchi przyznaje oficjalnie, że łączenie z wyciekiem amoniaku jest przypuszczeniem bazującym na logice i zdrowym rozsądku. Podczas gdy firma, zgodnie z doniesieniami lokalnych gazet, początkowo miała zanegować istnienie wycieku, teraz zapewnia: „Nigdy nie zaprzeczaliśmy możliwym związkom. Współpracujemy z Arpat, by zweryfikować sytuację i udzielić niezbędnych wyjaśnień” [artykuł źródłowy].

Krótka historia Jeziora Onondaga w Syracuse, stan Nowy Jork, USA

Miasto Syracuse w stanie Nowy Jork ma wiele wspólnego z Rosignano Solvay. Dlaczego? Ponieważ tam również działają zakłady Solvay, od roku 1884, a do roku 1986 tak samo zrzucały one produkty uboczne swej działalności, z tą różnicą, że trafiały nie do morza, a do jeziora. Źródła podają, że zrzutu zaprzestano w wyniku protestu mieszkańców po tym, jak Jezioro Onondaga uznano najbardziej zanieczyszczonym spośród jezior w USA. Podczas całej swojej działalności fabryka Solvay miała zrzucić do wody blisko 6 mln funtów odpadów solnych [artykuł źródłowy].

Moja opinia na temat plaży w Rosignano Solvay

Jeśli na podstawie powyższych informacji, zdjęć oraz filmu sami jeszcze nie uznaliście, że lepiej zrezygnować z kąpieli na chemicznej plaży, a jedynie zatrzymać się tu z ciekawości i zobaczyć na własne oczy, to może dam Wam do myślenia w tych kilku zdaniach. Nie jestem chemikiem, biologiem ani znawcą z żadnej innej dziedziny, która dawałaby mi podstawy fachowego wypowiedzenia się w kwestii bezpieczeństwa kąpieli w omawianym miejscu, ale mam instynkt samozachowawczy i na widok cieczy płynącej z fabryki do morza włosy stanęły mi dęba. Już opuszczając to miejsce zamierzałam Was przestrzec i odradzać, ale po informacjach zebranych w sieci podczas pracy nad tekstem doznałam szoku. Nie potrafię zrozumieć, jak plaża koło fabryki chemikaliów może cieszyć się takim powodzeniem. Dlaczego latem trudno tam znaleźć skrawek wolnego „piasku”? Nie dziwię się władzom miasta, że promują to miejsce chcąc zarobić na turystyce, tak było zawsze i wszędzie. Nie dziwię się ludziom, dla których wygląd plaży jest atrakcyjny, tylko czy warto ryzykować zdrowie? Ja tego nie zrobię.

Jeśli nie Rosignano Solvay, to co? Rezerwat Tombolo di Cecina

Dojazd do toskańskiego wybrzeża z głębi lądu wymaga czasu, ale gdy już opuścimy kręte drogi wijące się między wzgórzami i trafimy na nadmorską równinę, wówczas dojazd – nawet do plaż znajdujących się nieco dalej na północ czy na południe – jest bardzo ułatwiony. Wystarczy dostać się na dwujezdniową drogę SS1 zwaną Via Aurelia, biegnącą wzdłuż wybrzeża Toskanii. Zaledwie kawałek na południe od Rosignano Solvay ciągną się bardzo ładne plaże w Rezerwacie Tombolo di Cecina, położonym na północ od Marina di Cecina. Zdjęcia zamieszczone w tym akapicie zrobiłam dokładnie w miejscu oznaczonym na poniższej mapie jako cel. Pamiętajcie, że takie mapy Google możecie dowolnie pomniejszać, powiększać i przesuwać. Zwróciliście uwagę na kolor piasku? No właśnie, tak mniej więcej wyglądają plaże w Toskanii. Plaże w Rezerwacie Tombolo di Cecina wyróżniono błękitną flagą.

Nie tylko biała plaża – przewodnik po Wybrzeżu Toskanii

Wybrzeże i plaże Toskanii. Gdzie jechać nad morze? Przewodnik

Przygotowując tekst korzystałam z informacji zawartych w artykule na portalu IlFattoQuotidiano.it oraz The Eagle

Zdjęcie na początku wpisu © Whit Smith

Jeśli macie jakieś pytania, to proszę, zadawajcie je w komentarzach pod tym postem, postaram się na każdy odpowiedzieć i coś doradzić. Bardzo chętnie poczytam też o Waszych doświadczeniach z podróży po Italii, śmiało dzielcie się informacjami, na pewno pomogą one osobom dopiero planującym wyjazd.

Toskania – jak zorganizować podróż, co zobaczyć, co warto wiedzieć? Rady i wskazówki