Jezioro Orta położone niespełna 80 km na północny – zachód od Mediolanu to prawdziwa perła Piemontu, fascynującej i mało popularnej krainy pełnej gór, zabytków i parków przyrody, oferującej wyśmienitą kuchnię lokalną oraz wina, a także brak tłumów przyjezdnych. Kto z Was szuka wyjątkowych doznań, a do tego ma słabość do pięknych, średniowiecznych miasteczek rozsianych tuż nad taflą wody, ten czym prędzej powinien wpisać jezioro Orta na listę podróżniczych marzeń. Szczególnie, że można tam dojechać pociągiem. Zapraszam!
O jeziorze Orta opowie Wam za moim pośrednictwem Blanka Halikowska, autorka przewodnika „Nieznane szlaki północnego Piemontu”. Blanka od piętnastu lat mieszka pomiędzy jeziorami Orta i Maggiore. Pokochała ten region i z czasem postanowiła pokazywać jego piękno w naszym kraju, gdzie Piemont nie jest popularny. Blanka prowadzi blog poświęcony Piemontowi, a także działa na lokalnym rynku turystycznym, oferując doradztwo, noclegi, organizację warsztatów lokalnej kuchni i degustację wina.
Jezioro Orta perłą Piemontu
© Blanka Halikowska
Jezioro Orta (po włosku Lago d’Orta) jest niewielkim, polodowcowym jeziorem położonym w całości na terenie regionu Piemont, a dokładniej w północnej jego części, w tak zwanym Alto Piemonte. Jezioro podzielone jest między dwie prowincje: Novara i Verbano-Cusio-Ossola (VCO). Te prowincje, ze względu na swoją różnorodność, niebanalny urok, bogactwo zabytków, bujnej natury oraz zaskakującej kuchni lokalnej oraz win są – moim zdaniem – najbardziej interesującymi terenami Piemontu. Równie interesującymi, jak Piemonte Basso, czyli malownicza, niezwykła kraina winnic Langhe Roero e Monferrato, wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jezioro Orta podzielone jest między osiem gmin, z których sześć należy do prowincji Novara i dwie do Verbano Cusio Ossola. Są tutaj przepiękne, malownicze miasteczka, które z pewnością warto odwiedzić, będąc w tej okolicy: Orta San Giulio, Miasino, Pettenasco, Omegna, Gozzano, San Maurizio d’Opaglio, Pella, Nonio. Miejscem najważniejszym i najczęściej odwiedzanym – ze względu na niebywałe walory historyczne i artystyczne – jest oczywiście średniowieczne miasteczko Orta San Giulio. Miejsce to zostało docenione przez wiele stowarzyszeń i instytucji, m.in. przez Stowarzyszenie „I borghi piu belli d’italia” („Najpiękniejsze włoskie miasteczka”), a Święta Góra należąca do Orty (Sacro Monte di Orta) została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Jezioro Orta – położenie i otoczenie
© Blanka Halikowska
Położenie naturalistyczne jeziora Orta jest bez wątpienia atutem, jaki doceniają przyjezdni z całego świata. Jezioro otoczone jest przez Alpy Cusiane, które są częścią Alp Pennińskich, rozciągających się na pograniczu Włoch i Szwajcarii. Jezioro Orta leży ponadto u podnóża najwyższego szczytu tych Alp – Mottarone (1 492 m n.p.m.). Po przeciwnej stronie tej góry znajduje się drugie co do wielkości włoskie jezioro – Lago Maggiore (jezioro Maggiore), w poprzek którego przebiega granica Włoch ze Szwajcarią. Jezioro Orta położone jest na wysokości 290 m n.p.m. Jego powierzchnia to 18,2 km² i rozciąga się z północy na południe na długości 13,4 km, a maksymalna szerokość akwenu to 2,5 km. Obszar jeziora Orta obejmuję powierzchnię 116 km². Składa się ono z dwóch basenów – północnego i południowego. Północny basen jest głębszy i liczy miejscami nawet 143 m, natomiast basen południowy jest płytszy i szerszy. Jezioro zamieszkiwane jest przez wiele gatunków ryb słodkowodnych i kilka gatunków mięczaków, które na stałe zagościły w kuchni Piemontu, a szczególnie w gastronomii przybrzeżnych miasteczek. Klimat jest łagodny, a wybrzeże i otoczenie porastają liczne lasy kasztanowe, bukowe, sosnowe i dębowe. Fantastyczne położenie jeziora Orta pośrodku majestatycznych Alp robi duże wrażenie, a miasteczka rozsiane wokół jeziora wciąż zachowują dawny klimat przypominający o historii życia dawnych mieszkańców tego terytorium.
Co warto zobaczyć nad jeziorem Orta?
W tym niesamowicie pięknym zakątku Włoch jest bardzo wiele miejsc, które z pewnością zachwycą nawet najbardziej wymagających koneserów Italii. Jezioro Orta otoczone jest przez trzy rezerwaty przyrody: Riserva naturale speciale – Sacro Monte, Riserva Naturale del Monte Mesma oraz Riserva naturale speciale Colle della Torre Buccione. Cała okolica jest wyjątkowa, każde miasteczko ma swoją historię i jest niejako samo w sobie zabytkiem historycznym oraz architektonicznym. Na szczególna uwagę – jak już wspominałam – zasługuje oczywiście przepiękna Orta San Giulio, wraz ze swoja wyspą – Isola San Giulio – oraz Sacro Monte (Świętą Górą wpisaną na listę UNESCO).
Miasteczko Orta San Giulio
© Enrico Mocci
Orta San Giulio zachwyca nieustannie od wielu wiekὀw, pozostając mimo wszystko zakątkiem dość kameralnym, dającym wrażenie pewnej intymności i dyskrecji. Dociera tu wielu turystów, niemniej nastrój tego miejsca i wyjątkowa dbałość o szczegół pozwala na to, aby miasteczko zachowywało ciągle kameralny klimat.
Od lotniska Milano Malpensa Ortę San Giulio dzieli zaledwie 45 minut jazdy autem, natomiast od lotniska Milano-Bergamo 1,5 godz. jazdy autem. Dobry dojazd jest również pociągiem z Milano-Stazione Centrale – do stacji Orta–Miasino. Rozkład jazdy pociągów najłatwiej sprawdzić na stronie TrenItalia. Wjeżdżając samochodem do Orty znajdziemy się od razu na parkingu, gdzie należy zostawić auto, gdyż wjazd do centrum jest całkowicie zabroniony. Parking kosztuje około 10 euro za cały dzień postoju. Po zaparkowaniu udajemy się schodkami w dół do centrum miasteczka, gdzie prowadzą wąskie uliczki pomiędzy średniowiecznymi zabudowaniami.
Spacerując w towarzystwie przepięknych kamieniczek, sklepików z lokalnymi produktami, lodziarni czy restauracji docieramy do centrum – Piazza Motta. Plac przypomina swoisty salon. Z trzech stron zamknięty jest średniowiecznymi malowniczymi budynkami, natomiast czwarta strona z zacumowanymi przy brzegu barkami i motorówkami jest niejako tarasem widokowym, z którego podziwiać można zjawiskową wyspę San Giulio.
Piazza Motta, Orta San Giulio
Piazza Motta, Orta San Giulio
Wyspa San Giulio i Sacro Monte
Dopłyniecie na wyspę zajmie około 10-15 minut i kosztuje (w obie strony) około 5 euro za osobę. Na wyspie San Giulio znajduje się bazylika oraz klasztor zamknięty sióstr Benedyktynek. Warto zapoznać się z historia tego miejsca i ciekawą legendą o wyspie San Giulio oraz wyspie, o której napisałam w przewodniku.
Po zwiedzeniu wyspy polecam udać się na Sacro Monte. To jedna z piękniejszych świętych gór Piemontu. Bardzo oryginalna, pochodzi z końca XVI wieku i wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Święta Góra znajduje się na terenie rezerwatu przyrody Riserva naturale speciale – Sacro Monte i jest to miejsce, gdzie oprócz ducha historii oraz religii odnajdziemy ukojenie w cieniu drzew. Niektórzy nazywają to miejsce „Niebiańskim ogrodem”, gdyż panuje tu nieziemski klimat. Święta Góra w Orta San Giulio składa się z 20 kapliczek z freskami i naturalnej wielkości rzeźbami, przedstawiającymi życie świętego Franciszka z Asyżu. Orta jest małą miejscowością, ale pełną ciekawych zakamarków i zabytków, a restauracje (niektóre oferujące stoliki z widokiem na jezioro) serwują przepyszne dania lokalnej kuchni. Czas jaki potrzeba na dokładne zwiedzenie Orty San Giulio i wyspy San Giulio to 1,5 dnia, wliczając w to czas na dobry obiad, kawę i lody. Szczegółowe informacje o zabytkach w Orcie San Giulio i w całej okolicy znajdziecie w przewodniku „Nieznane szlaki Północnego Piemontu”, który został wydany w formie e-booka i który znaleźć można w wielu księgarniach internetowych, m.in. e-bookowo, księgarni PWN czy EMPIK.
Okolica jeziora Orta – plaże, pozostałe miasteczka i Mottarone
Miasteczko Pella
Po zwiedzeniu Orty San Giulio warto poznać całą okolicę jeziora Orta, która kryje w sobie wiele niespodzianek! Wokół akwenu usiane są piękne, wspomniane już wcześniej, stare miasteczka oraz plaże, na których można odpocząć, zażyć kąpieli słonecznych i popływać w jeziorze. Warto się też udać na wycieczkę wokół jeziora i zatrzymać w kilku bardzo pięknych miejscach, m.in. w Pelli, Omegni oraz w Sanktuarium Madonna del Sasso. Niedaleko jeziora znajduje się cudownie malownicza górska okolica Valle Strona. Warto również wjechać na szczyt Mottarone, na którym znajduje się wiele atrakcji, w tym:
- kolejka bobslejowa Alpyland, niesamowita atrakcja zarówno dla dzieci, jak i dorosłych;
- kolejka linowa, która zabierze nas do miasteczka Stresa położonego nad brzegiem jeziora Maggiore;
- przepiękny widok na 7 pobliskich jezior: jezioro Orta, jezioro Maggiore oraz Lago di Mergozzo, Varese, Comabio, Monate i Biandronno.
Widok z Mottarone © Blanka Halikowska
Po drodze na Mottarone warto odwiedzić kilka ciekawych miejscowości, np. Legro, Miasino, Armeno. Są to niezbyt turystyczne miasteczka, ukazujące prawdziwe życie mieszkańców tego terytorium. Wokół jeziora Orta znajdują się liczne plaże dla turystów. Jest wiele plaż prywatnych, dostępnych tylko dla klientów hoteli czy apartamentὀw, ale jest również bardzo dużo dzikich, bezpłatnych plaż, gdzie można się opalać i zażywać kąpieli w jeziorze. Polecam jednak plaże strzeżone, płatne, które nadają się również dla najmłodszych. Oferują one możliwość skorzystania z restauracji, barów, wypożyczalni leżaków, parasoli oraz sprzętu do pływania. Są to m.in. Spiaggia Miami czy Lido di Gozzano.
Jezioro Maggiore
Będąc nad jeziorem Orta należy pamiętać, ze jego okolica to również przepiękne, położone tylko 34 minuty jazdy autem od Orty jezioro Maggiore, które jest drugim największym pod względem powierzchni jeziorem Włoch, zaraz po jeziorze Garda i zarazem drugim pod względem głębokości po jeziorze Como. Ma ono – tak jak jezioro Orta – pochodzenie polodowcowe, a jego okolica to kolejne miejsca zapierające dech w piersiach. Ponadto Maggiore posiada trzy malownicze wyspy, zwane Wyspami Boromejskimi – Isole Borromee. Zachęcam do zajrzenia na stronę Isole Borromee, gdzie znajdziecie wszystkie informacje odnośnie zwiedzania tych przepięknych wysepek oraz innych ciekawych miejsc nad jeziorem Maggiore, takich jak Rocca di Angera czy Parco Pallavicino.
Isola Bella położona jest tuż przy miasteczku Stresa, do którego zjeżdża kolejka linowa z Mottarone – Funivia Mottarone
Giardino dell’Isola Bella na jeziorze Maggiore © Blanka Halikowska
Rocca di Angera © Arek Antczak
Jezioro Orta kulinarnie – lokalna kuchnia i wino
Jedzenie
© Blanka Halikowska
Kuchnia nad jeziorem Orta opiera się głównie na darach ziemi i wody tego terytorium. Jako ze Orta po części należy do prowincji Novara, a Novara to obszar pokryty polami ryżowymi, popularne dania tutaj to przede wszystkim wszelkiego rodzaju risotta! Nad jeziorem Orta jednym z głównych dań lokalnych jest risotto con pesce persico (czyli risotto z okoniem). Inną rybą tego jeziora jest sieja, którą również łatwo znaleźć na tutejszych stolach. Ze względu na to, że jezioro Orta to również ogromne pastwiska i gospodarstwa alpejskiej prowincji Verbano-Cusio-Ossola, nie można się obejść bez rozmaitych wyrobów mięsnych i oczywiście bajecznych serów! W Orcie serwowane są deski, na których można znaleźć tutejsze salami, prosciutto czy mortadellę z wątróbki wieprzowej. Serem, który jest tutaj produkowany, z historia sięgającą czasów antycznych jest Toma. Nie może zabraknąć również gorgonzoli, która jest wizytówką Novary, czy też rozmaitych serów kozich! Jezioro Orta oferuje również interesującą gamę makaronów, szczególnie świeżych i nadziewanych. Nie jest trudno znaleźć ravioli i agnolotti faszerowane mięsem lub serem i warzywami.
Wino
Wina z prowincji Novara należą do tak zwanego Colline Novaresi – to nazwa powszechnie używana do identyfikacji win terenu prowincji Novara. Dziewięć z dwudziestu pięciu miast w prowincji Novara nosi nazwę „città del vino”, czyli miasta wina, i są to: Boca, Bogogno, Briona, Fara Novarese, Ghemme, Mezzomerico, Romagnano Sesia, Sizzano i Suno. To tutaj produkuje się wino, które jest dumą tego regionu. Terytorium Colline Novaresi produkuje wina mocne i gęste, które nie zawierają więcej, niż 12 % alkoholu. Najważniejsze z nich to: Boca DOC, Ghemme DOCG, Fara DOC i Sizzano DOC. Główna odmiana winogron uprawiana w Colline Novaresi to Nebbiolo (baza najbardziej znanego wina z Piemontu – Barolo, zwanego winem królów i królem win). Pozostałe odmiany winorośli, używane do produkcji wina na tym terytorium to: Barbera, Croatina, Uva Rara lub Bonarda Novarese, Vespolina, Erbaluce.
Jak zwiedzać jezioro Orta? Kilka praktycznych porad
Jezioro Orta leży na terytorium, które wymaga przemieszczania się autem. Można również przywieźć rowery i pojeździć po okolicy. Nie można jednak liczyć na to, że komunikacja zabierze Was wszędzie tam, gdzie na pewno warto dotrzeć. Dlatego też auto jest niezbędne. Jeżeli już dotarliście na miejsce, to należy pamiętać, aby zajrzeć na strony z rozkładami kursowania transportu publicznego obu jezior – Orta i Maggiore, aby poznać godziny kursowania motorówek czy statków: jezioro Orta – klik, oraz jezioro Maggiore – klik.
Noclegi nad jeziorem Orta
W okolicy jeziora jest dużo agroturystyk i przyjemnych B&B, które są dobrą alternatywą dla hoteli. Można również znaleźć ciekawe apartamenty (nawet nad samym jeziorem), które warto zarezerwować, gdy jedziemy z dziećmi lub liczba gości jest większa niż dwie osoby. Zazwyczaj apartamenty rezerwuje się na minimum 4 noce.
Kiedy jechać nad jezioro Orta?
Sezon w Orcie trwa od Wielkanocy do końca października. Lipiec i sierpień są miesiącami, w których okolica jest pełna turystów, dlatego jeżeli chcecie przyjechać w tych dwóch miesiącach, to trzeba zrobić rezerwację trochę wcześniej. Osobiście polecam miesiące wiosenne i jesienne. Wrzesień jest przepiękny, można jeszcze zażywać kąpieli w jeziorze, ale temperatury nie są już tak dokuczliwe, jak w pełni lata. W tym okresie zaczynają się już sagry i targowiska, na których można spróbować wielu lokalnych wyrobów i skosztować lokalnego wina. Wszystkie propozycje odnośnie zwiedzania, wypraw w góry bez przewodnika, wycieczek nad jezioro Maggiore i inne opisane są w moim przewodniku. Polecam skorzystanie z gotowych tras, aby bez utraty czasu i niepotrzebnego błądzenia dotrzeć tam, gdzie po prostu warto!
Alpejskie doliny w okolicach jeziora Orta © Blanka Halikowska
Jezioro Orta – ciekawostki, filmy, artyści
Figurki Pinokia produkowane nad jeziorem Orta © Blanka Halikowska
Z jeziorami związanych było wielu wybitnych artystów, malarzy, pisarzy, m.in. Fryderyk Nitzsche, (przebywający w Orcie San Giulio wraz ze swoją ukochaną Lou von Salomé), Honore’ de Balzac, Umberto Eco (który pomieszkiwał i pisał na Sacro Monte di Orta) Mario Soldati, Ernest Hemingway (który napisał nad jeziorem Maggiore „Pożegnanie z bronią”), Goethe, Byron, Remarque , Flaubert, Mann, Wagner, Toscanini czy Stendhal. Nad jeziorem Orta nakręcono również wiele filmὀw, m.in. La Corrispondenza (2016), słynnego włoskiego reżysera Giuseppe Tornatore, ze światowej sławy aktorem – Jeremy Irons’em. Miasteczko Omegna nad jeziorem Orta jest kolebką znanej na całym świecie kawiarki Moka, którą tutaj produkowano już w 1919 roku, kiedy to Alfonso Bialetti założył firmę produkującą aluminiowe półprodukty. Przeobraziła się ona później w fabrykę MOKA Express. Dziś odwiedzić można Muzeum Kawiarki Moka i innych sprzętów, które wytwarza się w tej okolicy: prestiżowych Alessi czy Lagostina. Jezioro Orta to również dom Pinokia. To tutaj bowiem produkuje się znaną i cenioną na całym świecie figurkę drewnianego chłopca z bajki Carla Collodi.
Dziękuję Blance za artykuł i zachęcam Was do odwiedzenie jezior Orta oraz Maggiore.
- Zaobserwuj blogowy profil na Instagramie;
- Dołącz do obserwujących fanpage'e bloga na Facebooku;
- Dołącz do blogowej grupy na Facebooku;
- Obserwuj mnie na Twitterze;
- Subskrybuj kanał na YouTube;
- Jestem również na Tik Toku;
- Moje e-booki znajdziesz w blogowym sklepie internetowym;
- Moje drukowane książki znajdziesz np. w Empiku.