Torre dell’Orologio – wieża zegarowa w Wenecji na Placu św. Marka. Jak ją zwiedzić?

Torre dell’Orologio, czyli wieża zegarowa znajdująca się na Placu św. Marka w Wenecji to niesamowicie ciekawa, lecz mało znana atrakcja, pozostająca w cieniu słynnej bazyliki. Jej mury kryją ogromną, rozmieszczoną na trzech piętrach konstrukcję XV-wiecznego zegara oraz dwa tarasy widokowe, z których można podziwiać jedne z najpiękniejszych panoram Wenecji. Jaka historia kryje się za powstaniem owego zegara? Co dokładnie można zobaczyć zwiedzając wieżę, jak się tam dostać i gdzie kupić bilety? Odpowiedzi na wszystkie pytania znajdziecie w tym poście. Zapraszam!

Wieża zegarowa w Wenecji

Każdy, kto wchodzi na Plac św. Marka, skupia uwagę na bazylice oraz dzwonnicy. To zrozumiałe, gdyż frontowa elewacja najważniejszego weneckiego kościoła zachwyca swym przepychem i oryginalnością, podobnie jak jej dach pokryty licznymi kopułami, mniejszymi i większymi. Wystarczy jednak spojrzeć w lewo i zadrzeć głowę wyżej, by ujrzeć wieżę zegarową, ozdobioną olbrzymim, skrzydlatym lwem – symbolem Wenecji. Wnętrze tego wyjątkowego miejsca udostępniono turystom, choć wyłącznie w towarzystwie przewodnika licencjonowanego i w ściśle określonych godzinach oraz dniach tygodnia. Plan zwiedzenia wieży mieliśmy już podczas poprzedniego pobytu w Wenecji, lecz zrezygnowaliśmy zastając elewację Bazyliki św. Marka zastawioną rusztowaniem. Niby bez związku z samą wieżą, ale jednak widok roztaczający się z tarasu nie byłby tak ładny. Warto było czekać – pierwszy weekend grudnia 2023 r. zaserwował nam nie tylko przepiękną pogodę i bazylikę w pełnej krasie, ale też w oddali choinkę na Piazzetta San Marco. W osobnym poście znajdziecie relację z grudniowej Wenecji wraz ze zdjęciami ozdób świątecznych, opisem pogody, jaka nam towarzyszyła oraz wskazówkami praktycznymi na temat zwiedzania Wenecji zimą.

Zanim powstała Torre dell’Orologio – zegar św. Alypiusza

Powszechna styczność mieszkańców i kupców weneckich z mechanicznym odmierzaniem czasu rozpoczęła się w XIII wieku wraz z montażem zegara młoteczkowego, zwanego zegarem św. Alypiusza. Ten prosty zegar bez tarczy zegarowej, wybrzmiewający wyłącznie godziny, został zamontowany wewnątrz wieży Bazyliki św. Marka, a dokładnie wieży ulokowanej w prawym rogu budowli (po prawej stronie stojąc do tyłem do drzwi frontowych). Co ciekawe, zegar św. Alypisza działa po dziś dzień, od niemal 800 lat, lecz już nie wybrzmiewa echem po placu – ma odłączony młoteczek. Od 1 lutego 1499 roku odmierzanie czasu przejęła nowa konstrukcja wewnątrz Torre dell’Orologio.

Zegar św. Alypiusza widziany z niższego tarasu wieży zegarowej.

Koncepcja powstania Torre dell’Orologio

Historia Torre dell’Orologio ma swój początek w 1493 r., kiedy to Senat uchwalił pomysł budowy wieży zegarowej, mającej swym przepychem odzwierciedlać dobrobyt i majętność Najjaśniejszej Republiki Weneckiej. Co ciekawe, gdy zapadała decyzja o budowie skomplikowanego mechanicznie zegara – pokazującego również fazy księżyca – nie była jeszcze znana lokalizacja owej wieży. Decyzję tę podjęto dopiero w listopadzie 1495 r., czyli prawie dwa lata po uchwaleniu pomysłu. Nowy, wspaniały zegar miejski miał stanąć u wejścia do dzielnicy handlowej, dając kupcom możliwość precyzyjnej kontroli czasu. Co więcej, wieża i jej zegar są doskonale widoczne od strony wody, co ułatwiało pracę załogom przepływających i cumujących w pobliżu placu statków. Rozpoczęcie prac nastąpiło w roku 1496, po uprzednim wysiedleniu mieszkańców i sklepikarzy z kilku istniejących budynków w miejscu, gdzie miały stanąć fundamenty wieży. Jednak zarówno Doża, jak i Senat nie byli bezlitośni; od podjęcia decyzji o lokalizacji wieży oraz wykupieniu domostw i sklepów dano mieszkańcom rok na opuszczenie zabudowań i znalezienie dla siebie nowego miejsca w innej części miasta.

Budowa wieży zegarowej

Budowa wieży trwała trzy lata i zakończyła się w 1499 roku, jednak jej wygląd początkowo odbiegał od tego, co możemy podziwiać obecnie. Przypory wieży w formie przyległych, portykowych kamienic miały wyłącznie dwa piętra. Ponadto nowa wieża nie wpisywała się w architektoniczny ład placu, dlatego też z początkiem XVI wieku podjęto decyzję o dobudowie bocznych skrzydeł, które to zintegrowały konstrukcję z budynkiem Prokuracji (obecnie Prokuracja Stara). Prace wykończeniowe zakończyły się w 1506 roku.

Mechanizm zegara

Mechanizm zegara jest bardzo skomplikowany. Oprócz standardowego czasu pokazuje on także fazy księżyca, zodiak oraz dwa razy w roku uruchamia procesję, która w południe kroczy przed tarczą zegara, ku uciesze oglądającej ów spektakl publiczności. Pełne godziny wybijają dwa posągi z brązu o wyglądzie Maurów, symbolizujące upływ czasu. Aż się nie chce wierzyć, że do roku 1998 zegar był obsługiwany ręcznie przez wprawnego pracownika. Doglądał on zegara dniem i nocą, smarował i regulował skomplikowane mechanizmy, a żywił się i spał w prowizorycznym, skromnym mieszkaniu urządzonym wewnątrz wieży. Obecnie zegar jest w pełni automatyczny, co nie znaczy, że stary historyczny zegar trafił do muzeum. Koła zębate nadal obracają się dzięki odważnikom przemieszczającym się w dół. Jedynie proces ich regulacji i powrotu w górę został zautomatyzowany. Przeogromny zegar – dzieło Giampaolo i Giancarlo Rainerich, ojca i syna, znakomitych zegarmistrzów swojej epoki – zajmuje aż trzy piętra wieży i można go podziwiać z bliska.

Zwiedzanie Torre dell’Orologio

Miejsce spotkania z przewodnikiem i początek zwiedzania

Przygodę ze zwiedzeniem tej ciekawej wieży rozpoczęliśmy w Muzeum Correr. To tutaj – po uprzednim zarezerwowaniu wycieczki – odebraliśmy zakupione w intrenecie bilety. Tuż przy kasie biletowej muzeum mieści się bar z pięknym widokiem na Plac św. Marka, co dodatkowo – oprócz zamówionej kawy – umilało nam minuty oczekiwania przed wybiciem godziny zero. Grupa liczyła tylko 11 osób. Po kilku minutach, w trakcie których przewodnik przedstawił się i sprawdził wejściówki, zeszliśmy na plac i przechodząc pod portykami Starej Prokuracji skierowaliśmy się ku Torre dell’Orologio. Wejście do wieży i klatka schodowa są na tyle ciasne, że wchodzić można wyłącznie pojedynczo, gęsiego.

Wieża zegarowa

Sama wieża składa się z pięciu poziomów. Poziom gruntowy to oczywiście wspaniałe łuki, sklepienie wieży oraz wejście. Drugi poziom to dolne części majestatycznego zegara; to właśnie stąd można podziwiać wielkie przeciwwagi, niezmiernie wolno opadające ku swojej najniższej pozycji. Trzeci poziom to platforma, po której dwa razy do roku przemieszczają się Trzej Królowie wraz z Aniołem zapowiadającym przybycie Mesjasza. Co ciekawe, drewniane figury nie są statyczne, lecz wraz z biegiem przed tarczą zegara poruszają się. Anioł przykłada trąbę do ust, a Trzej Królowie zdejmują korony. Trzeci poziom to również wizerunek uskrzydlonego lwa – symbolu Św. Marka oraz weneckich dożów – znajdującego się na zewnątrz budynku. Czwarty poziom zajmują dawne pomieszczenia maestra oraz spiralne schody na poziom piąty, gdzie nad wszystkim górują Maurowie symbolizujący wieczność i upływający czas.

Jak działa mechanizm zegara?

Sam zegar jest gigantyczny i w niczym nie przypomina zegara z kukułką, jaki przychodzi na myśl, gdy mowa jest o starego typu konstrukcjach. Zegar zajmuje aż trzy piętra – nie licząc dzwonów, w które uderzają wspomniane wcześniej dwa posągi Maurów z wielkimi młotami. Mechanizm pełen jest kół zębatych, przekładni i łańcuchów, na których wiszą licznie przeciwwagi. Oczywiście nie jest on aż tak dokładny jak współczesne zegary, dlatego co jakiś czas musi przyjść zegarmistrz-serwisant, by wyregulować jego pracę. Ciekawostką jest, że tarcza zegara przedstawia ziemię, księżyc i słońce w układzie geocentrycznym, czyli zakładającym, że nieruchoma Ziemia znajduje się w centrum Wszechświata, a pozostałe ciała krążą wokół niej. Nie może to dziwić zważywszy, że zegar skonstruowano w końcowych latach XV wieku; wszak w tamtym czasie Mikołaj Kopernik dopiero co zakończył  studia szkoły astronomiczno-astrologicznej na Uniwersytecie Jagielońskim. Świat miał czekać jeszcze niemal pół wieku na szokujące wówczas dzieło De revolutionibus orbium coelestium, wydane w 1543 roku , dwa lata po śmierci wielkiego, polskiego astronoma.

Tarasy widokowe na Torre dell’Orologio

Na samej górze – a właściwie na dachu wieży – znajduje się taras widokowy, na którym można z bliska zobaczyć zwieńczający wieżę dzwon. Ponadto dookoła roztaczają się zachwycające panoramy Wenecji, na czele z Placem św. Marka, ale nie tylko. W pogodny, zimowy dzień bez trudu dostrzegliśmy w oddali ośnieżone szczyty Dolomitów. Przy odrobinie szczęścia białe góry widoczne są już w końcówce października. Z górnego tarasu niezbyt dobrze widać samą bazylikę, dlatego jeśli przewodnik sam nie zaproponuje, to poproście o wpuszczenie na drugi, podłużny taras, znajdujący się na niższym poziomie (widoczny z góry na poniższym zdjęciu).

Zwiedzanie wieży zegarowej było wspaniałym doświadczeniem, szczególnie dla Artura, który pasjonuje się wszystkim, co ma związek z fizyką i astronomią. Bardzo sympatyczny przewodnik chętnie odpowiadał na pytania, nawet już po zakończeniu zwiedzania, na dole, na placu. Ujrzenie placu oraz Bazyliki św. Marka z tej perspektywy i w tak piękny dzień na zawsze pozostanie w mojej pamięci, a tarasy Torre dell’Orologio dołączają do blogowego przewodnika „Najpiękniejsze punkty widokowe w Wenecji, w tym wschody i zachody słońca„.

Informacje praktyczne

• Bilety zakupiliśmy na tej stronie internetowej;
• koszt w grudniu 2023 r. to 15 euro za osobę;
• dostępne są wycieczki w języku włoskiem oraz angielskim. W grudniu 2023 r. wycieczka anglojęzyczna dostępna była: o 11:00 w niedzielę, o 12:00 we wtorki, środy i czwartki, o 14:00 w  poniedziałki, środy, piątki i soboty oraz o 16:00 w piątki i soboty;
• miejsce zbiórki to kasa Museo Correr (przy Placu św. Marka);
• zakupiony bilet upoważnia do zwiedzania Muzeum Correr, Muzeum Archeologicznego i Biblioteki Marciana (ten sam kompleks, wejście przy kasie biletowej Muzeum Correr).

Ogrody królewskie w Wenecji (Giardini Reali di Venezia) – zielony zakątek tuż obok Placu św. Marka Cimitero di San Michele – cmentarz na wyspie San Michele w Wenecji. Jak go zwiedzić? „Duchy w Wenecji” – gdzie kręcono film? Czy te pałace w Wenecji naprawdę istnieją? Gdzie je znaleźć? Gdzie spać w Wenecji? Dlaczego warto nocować w centrum? Sprawdzone noclegi w Wenecji Parkingi w Wenecji i w okolicy. Gdzie zaparkować auto jadąc do Wenecji? Gdzie zjeść w Wenecji? Co zjeść w Wenecji? Kultowe bacari, cicchetti, kulinarne specjały i mapa sprawdzonych adresów