Sycylijczyk – studium przypadku

Jest tajemniczy, leniwy, słabo wykształcony, przywiązany do swojego miasta, pije dużo kawy, jeździ ryczącym, starym skuterem lub – o zgrozo – na ośle, głośno mówi i energicznie gestykuluje. Podczas sjesty zawsze praktykuje „dolce far niente”, mieszka z mammą do 40-tki i najważniejsze – jest niebezpiecznym „mafioso”. Oto stereotypowy Sycylijczyk. A jak wygląda rzeczywistość? Zapraszam

PROLOG

Jest maj 2001 roku, za nieco ponad sześć miesięcy mam skończyć 18 lat. Moja znajoma proponuje mi wspólny wyjazd na Sycylię na własną rękę, gdyż otrzymała zaproszenie od poznanego w Polsce Sycylijczyka imieniem Enzo. Ona i jej brat pomogli mu wówczas i on zaoferował im gościnę u siebie w domu. Nie było w tym żadnych niecnych zamiarów, zwyczajna chęć zrewanżowania się. Gdy oznajmiam rodzinie, że jadę na Sycylię, rodzice i moja znacznie ode mnie starsza siostra Basia, która wówczas sama jeździła sporo po świece w interesach, wpadają w histerię. „Porwie Cię mafia i sprzeda do burdelu!” – to moja mama. Siostra: „poszukam Ci tani obóz last minute w Hiszpanii” i jeszcze „mój dentysta mówił, że Sycylia to trzeci świat, jeżdżą na osłach, nawet po autostradzie!” Kolega Basi, który w swojej odwadze pojechał raz aż do Neapolu mówi: „Cywilizacja kończy się w Rzymie, dalej na południe to tylko śmieci i dzicz!”. Dobra dobra, wiem swoje, nic mnie nie odwiedzie od tego wyjazdu. W międzyczasie okazuje się, że Enzo podczas naszego pobytu na Sycylii będzie w pracy na Lampedusie albo Pantellerii. Ale to nie problem, zajmie się nami jego kolega Giuseppe, którego żadne z naszej trójki nie widziało na oczy. No cóż. Tata prosi Basię znającą dobrze angielski, żeby zadzwoniła do Giuseppe i porozmawiała z nim. Ona dzwoni, Giuseppe flirtuje przez telefon: „Barbara, a może Ty też przyjedziesz? Tak miło się nam rozmawia” 🙂 W końcu wyjazd dochodzi do skutku, ba, zakochuję się w Sycylii i po pobycie w roku 2001 wracam na nią jeszcze czterokrotnie. No i najważniejsze, mam się dobrze 😉 Jest czerwiec 2003. Moja koleżanka Ola, zakochana w Sycylijczyku poznanym poprzedniego lata postanawia na próbę przeprowadzić się na wyspę. Jej tata grzmi: „Moja córka nie będzie mieszkała w Afryce z dzikusami!”.

Prawda jest taka, że jeszcze kilkanaście lat temu zdecydowana większość naszych rodaków na hasło Sycylia miała przed oczyma sceny z „Ojca Chrzestnego”. Dopiero uruchomienie lotów do Trapani i otwarcie Sycylii na masową turystykę z Polski sprawiło, że postrzeganie wyspy zaczęło się zmieniać. Do napisania tego posta zainspirowała mnie jedna z czytelniczek, która sama nie miała okazji poznać Sycylijczyków, a pośród nich osadziła akcję swojej powieści. Zatem znawcy wysypy: pomóżmy!

Akt I – Sycylijczyk i kawa

Każdy prawdziwy Sycylijczyk powinien zacząć dzień od kawy, koniecznie w swoim barze. Czasem zje jeszcze cornetto, czyli chrupiącego rogalika ze słodkim nadzieniem (moje ukochane to cornetto con ricotta lub cornetto con crema di pistacchio). W upalne letnie dni Sycylijczyk sięga po granitę ze słodką bułką zwaną brioszką (granita con brioche). Bar, do którego się uda na kawę to nie tylko miejsce, gdzie można wypić szybkie espresso lub cappuccino. Bar to drugi dom Sycylijczyka, tam spotyka kolegów, toczy dyskusje o sprawach bardzo ważnych np. o polityce, czy skarży się na sąsiada. Do baru na kawę i pogaduchy nasz Sycylijczyk wstąpi jeszcze przynajmniej raz w ciągu dnia, nierzadko też późnym wieczorem przed udaniem się na passeggiate lub imprezę z przyjaciółmi. Czy istnieją wyjątki? Oczywiście. Znam Sycylijczyka z krwi i kości, który kawy nie pije! W ogóle!

Granita, briosche i cornetto con ricotta. To śniadanie jest jednak trochę za obfite jak na Sycylijczyka, natomiast idealnie pasuje do spędzających wakacje na wyspie łasuchów chcących spróbować jak najwięcej lokalnych pyszności

Panowie przed barem o poranku

Akt II – Sycylijczyk i jego przyjaciele

Przyjaźń to bardzo ważny element życia Sycylijczyka. Zazwyczaj otacza się on całą grupką przyjaciół i dobrych znajomych szczególnie, gdy jest jeszcze kawalerem. Jeden z moich kolegów, bardzo przywiązany do swojego miasta i do Sycylii, wiele lat temu był zaręczony z miejscową dziewczyną, która nie przepadała za jego przyjaciółmi.  Na kilka tygodni przed ślubem kazała mu wybierać: albo ona, albo kumple. Wybrał przyjaciół i zerwał zaręczyny. Historia ta nie ma szczęśliwego finału. Kilka lat po tych wydarzeniach, będąc nadal kawalerem, opuścił ukochaną wyspę i ukochanych przyjaciół przeprowadzając się na północ Włoch w poszukiwaniu lepszej pracy.

Akt III – Sycylijczyk i sjesta

Święta sjesta, czas odpoczynku. Zazwyczaj trwa ona w godzinach od 13 – 17, kiedy zamykane są sklepy. Wtedy też jest najcieplej. Sjesty w tym czasie nie mają jeszcze pracownicy lokali gastronomicznych, które serwują pranzo (obiad) zazwyczaj od 12:00 do 15:00. Za to wieczorem otwierają knajpy dopiero o ok. 20:00. Typowy Sycylijczyk podczas sjesty udaje się do domu i ucina sobie drzemkę. Czy są wyjątki? Oczywiście! Znam osobnika (ten sam, co nie pije kawy), który często spędza sjestę w pracy, jeśli jego żona akurat ma w pracy popołudniową zmianę i miałby wracać do pustego domu.

Akt IV – Sycylijczyk i pogoda

Słońce. Kto go nie kocha? Kochają także Sycylijczycy, którzy chętnie łapią życiodajne promienie np. na plażach, ale już w domach szczelnie zaciągają rolety, aby nic nie przepuścić do środka. Jednak największe problemy stanowi dla Sycylijczyka śnieg! Kilka dni temu zanotowano na Sycylii opady śniegu niespotykane od 80 lat. Komentarze w stylu: „radzimy pozostać w domach”, „napłynęło arktyczne powietrze”, „sytuacja jest bardzo trudna” itp. wzbudziły uśmieszki nie tylko w północnej Italii, ale też poza nią. Nie ukrywam, że sama trochę się pośmiałam, choć z drugiej strony jak wyobrażę sobie Sycylijczyka próbującego podjechać tri lambrettą na letnich, łysych oponach pod stromą uliczkę wybrukowaną śliskimi kamieniami, to chyba lepiej, jeśli zostanie w domu 😉

Modica – najbardziej wysunięte na południe spośród większych miast Sycylii – zasypana śniegiem. Styczeń 2015, © A.Scarso

Akt V – Sycylijczyk i ławeczka

Temat ten dotyczy starszych panów. Któż z nas nie widział, jak kilku takich osobników przesiaduje popołudniami i wieczorami na ławeczkach, tudzież schodach kościoła czy innych murkach. Zjawisko to zauważalne jest w szczególności w mniejszych miasteczkach. Nigdy nie zapomnę widoku panów na ławeczce, jaki ujrzałam w sierpniu 2008 roku w Noto. Była niedziela, niemiłosierny upał. Na ławce siedziało chyba pięciu seniorów, ubranych w garnitury i pełne buty, a jeden z nich miał na głowie kapelusz. Na ich czołach nie dało się dostrzec ani kropelki potu.

Castelmola i panowie na schodkach

Akt VI – Sycylijczyk i skuter / motor / osioł

No dobrze. Jeszcze przed publikacją tego tekstu wiem, że największe emocje wzbudzi osioł. Podniosą się głosy oburzenia, wiem. Ale ten stereotyp zacofanego Sycylijczyka towarzyszy mi od tej pamiętnej, pierwszej podróży na wyspę. Gdy wyjeżdżałam, siostra powiedziała: „nie wracaj, dopóki nie zrobisz sobie zdjęcia na ośle!” Zdjęcia na ośle nie mam po dzień dzisiejszy, ale za każdym razem, gdy widzę to poczciwe zwierzę śmieje mi się gęba i dobywam czym prędzej aparatu. Osiołki na Sycylii są wykorzystywane jako środek transportu na wsiach już bardzo rzadko, w miastach się ich nie spotyka, na autostradach tym bardziej 🙂 Natomiast tym, co kochają nie tylko Sycylijczycy, ale wszyscy Włosi są oczywiście skutery i motory. Wszędzie ich pełno: nowych, starych, kolorowych. Są ważniejszym środkiem lokomocji, niż samochód. Pędzą po wąskich uliczkach, przeciskają się pomiędzy samochodami, hałasują, ale nie wyobrażam sobie bez nich Sycylii.

Ulice Palermo – wrzesień 2014 r.

Akt VII – Sycylijczyk i jego mamma

Jest najważniejsza w życiu każdego Sycylijczyka, który mieszka z nią do 40-tki. Oto stereotyp, który pasuje również do Włochów z pozostałych części kraju i ma niestety wiele wspólnego z rzeczywistością. Ale coraz częściej poznaję młodych ludzi, którzy próbują się usamodzielnić i żyć na własny rachunek. Czy mamma jest ważna? Oczywiście, ale nie zawsze najważniejsza. Tutaj znów odwołam się do prawdziwej historii z życia znajomych, kiedy to kolega postawił się mamie niechcącej zaakceptować jego dziewczyny. Powiedział, że albo ją przyjmie do rodziny, albo straci syna. Dziś obie panie żyją w bardzo życzliwych relacjach.

Akt VIII – Sycylijczyk i mafia

Najsilniejszy spośród stereotypów. Do dziś dostaję maile z zapytaniem, czy na Sycylii jest bezpiecznie, no bo mafia i te sprawy. Mafia jest na Sycylii, jest też w Polsce i w innych miejscach na świecie. Ta sycylijska jest najsłynniejsza za sprawą książek Mario Puzo i filmów powstałych na ich podstawie – słynnej sagi o „Ojcu Chrzestnym”. Ale obalmy pewien mit: mafia nie zagraża turystom! Mafia zarabia m.in. na turystyce, więc jaki miałaby interes, aby odstraszać przyjezdnych? No i najważniejsze: nie każdy Sycylijczyk to „mafioso”!

EPILOG

W 2003 roku poznaję w końcu Enzo! Miły facet, starszy ode mnie o ok. 17 lat, kawaler. Enzo przyjeżdża do Polski (jest wrzesień, a on nosi puchową kurtkę), spotyka się ze mną, a ja poznaję go z Basią. Zostają dobrymi znajomymi, a ona ma z nim częstszy kontakt, niż ja, po jakimś czasie zostaje zaproszona na Sycylię. Jest wiosna 2012 roku, Enzo pisze do Basi, że przyjedzie na mecze Euro 2012 do Poznania razem z kumplami i zatrzymają się u niej w domu. Nie pisze, ilu ich będzie i na jak długo, piano piano, co za różnica. Siostra rwie włosy z głowy: może przyjedzie ich piętnastu, gdzie ona ich położy, jak ich nakarmi? Ja i Artur mamy już kupione bilety na samolot, lecimy tam, skąd Enzo ma przylecieć, więc nie pomożemy. W końcu, tuż przed turniejem Enzo oznajmia, że jednak przyjedzie sam. I przyjeżdża. Jest piękny, ciepły czerwcowy poranek. Enzo schodzi do kuchni ubrany w prochowiec, kapelusz i okulary przeciwsłoneczne. Wygląda, jak płatny zabójca, który za chwilę ma wykonać zlecenie. Mąż Basi – Marek – szykuje śniadanie. Enzo mówi: no, no Marco! Żadnego śniadania. Pojadę na Stary Rynek na espresso! Marek na to: „pojedziesz później, siadaj” i nakłada mu jajecznicę z czterech jajek na boczku. Enzo najpierw broni się: „Marco, piccolo!” po czym zamiata wszystko, aż się kurzy.

Post powstał w oparciu o moje doświadczenia i obserwacje. Jeśli chcielibyście dodać coś od siebie, nie zgadzacie się z tym tekstem lub uważacie, że coś pominęłam (co bardzo możliwe), piszcie śmiało w komentarzach pod postem 🙂

Źródło głównego zdjęcia –  flickr / virgilio mulas

Jeśli macie jakieś pytania, to proszę, zadawajcie je w komentarzach pod tym postem, postaram się na każdy odpowiedzieć i coś doradzić. Bardzo chętnie poczytam też o Waszych doświadczeniach z podróży po Sycylii, śmiało dzielcie się informacjami, na pewno pomogą one osobom dopiero planującym podróż.

Punta Secca, południowa Sycylia – nie tylko filmowy dom komisarza Montalbano Castelmola – najpiękniejsze miasteczko Sycylii z widokiem na Etnę i Taorminę Savoca – śladami „Ojca Chrzestnego” na Sycylii. Filmowe Corleone Taverna dell’Etna w Castelmola na Sycylii – pyszne jedzenie z pięknym widokiem na Etnę Bar Turrisi na Sycylii, czyli dachy Castelmola, Etna i ptaki